Η Ελεύθερη Αθήνα 1822 – 1826
Προαγγελία της συγκρότησης ενός σύγχρονου κράτους
Μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ημερίδα –στο πλαίσιο των 200 ετών από την ελληνική επανάσταση– διοργάνωσαν η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού και ο Σύλλογος των Αθηναίων, την Τετάρτη 7 Ιουλίου 2021, στην έδρα του Συλλόγου. Στο roof garden, στην σκιά του Ιερού Βράχου και τηρώντας όλους τους υγειονομικούς κανόνες, μέλη και φίλοι των 2 σωματείων παρακολούθησαν τις τοποθετήσεις διακεκριμένων ομιλητών.
Στους χαιρετισμούς τους ο Δήμαρχος Αθηναίων, κ. Κώστας Μπακογιάννης, και η Πρόεδρος της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού κα Λυδία Καρρά τόνισαν τη συνέχεια της ιστορικής εξέλιξης της Πλάκας, η οποία από την τετραετή περίοδο της ένοπλης ειρήνης (1822-1826), μέχρι σήμερα παραμένει ένα ζωντανό σύνολο κάτω από τον Ιερό Βράχο, εφόσον δεν νοείται η Ακρόπολη χωρίς την Πλάκα και η Πλάκα χωρίς την Ακρόπολη.
«Καλούμαστε να υπηρετήσουμε διαχρονικές αρχές και αξίες. Να εφαρμόσουμε πολιτικές και πρακτικές που θα αναδείξουν ακόμη περισσότερο τον απέραντο πλούτο αυτής της πόλης. Να δημιουργήσουμε νοητές γέφυρες που θα μας επιτρέψουν να αντλούμε διδάγματα από το παρελθόν για να χαράζουμε το μέλλον. Έχοντας πάντα υπόψη μας πως κάθε τετραγωνικό γης αυτής της πόλης έχει πολλά να μας αφηγηθεί», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Δήμαρχος Αθηναίων.
Στο μήνυμά της η κα Καρρά θύμισε ότι η Αθήνα της εποχής δεν ξεπερνούσε τα όρια της Πλάκας, με έναν μικρό πληθυσμό των περίπου 4000 Ελλήνων, αρκετών Αρβανιτών και λίγων Οθωμανών. Η Πρόεδρος της ΕΛΛΕΤ στάθηκε ακόμα στον οκταετή αγώνα της Εταιρείας για την σωτηρία της Πλάκας και την κήρυξή της ως διατηρητέα ενώ τόνισε ότι η περιοχή θα συνεχίσει να ζει ως τόπος κατοικίας και με εξασφαλισμένες τις μεικτές χρήσεις, όσο οι πολίτες αγρυπνούν. «Επιτρέψτε μου Κε Δήμαρχε να θυμίσω το παλλαϊκό αίτημα των κατοίκων και εργαζομένων για επαναλειτουργία του Γραφείου Πλάκας του Δήμου, με αποκλειστική αρμοδιότητα την Πλάκα, ένα γραφείο που συνέβαλλε τόσο στην αναβάθμιση και εύρυθμη λειτουργία της περιοχής» υπογράμμισε η κα Καρρά κλείνοντας το μήνυμά της.
Η Ημερίδα άρχισε στο roof garden του κτιρίου του Συλλόγου Αθηναίων με ένα μικρό απόσπασμα της σκηνικής μουσικής του Λούντβιγκ Βαν Μπετόβεν στο έργο του βιεννέζου δημοφιλούς κωμοδιογράφου Έρνστ Φον Κοτσεμπούε «Τα ερείπια των Αθηνών». Ο Ζεύς το 1812 δίνει χάρη στην Αθηνά, καταδικασμένη σε αιώνιο ύπνο, η οποία ξυπνά και απογοητεύεται από τη θλιβερή εικόνα της αγαπημένης της πόλης, που στενάζει κάτω από τον τουρκικό ζυγό. Στην πράξη, 9 χρόνια αργότερα από το 1812, η Αθήνα αποτινάζει τον τουρκικό ζυγό και ξεκινά η περίοδος ελεύθερης εξέλιξης. Οι εισηγητές της Ημερίδας παρουσίασαν τα γεγονότα της περιόδου ελευθερίας.
Ο Σωτήριος Ριζάς, Διευθυντής Κέντρου Έρευνας Ιστορίας Νεώτερου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών, αναφέρθηκε σε περιόδους ελευθερίας κατά την Επανάσταση του 1821 με ιδιαίτερη έμφαση στο παράδειγμα της Αθήνας, δηλαδή την Πλάκα.
Ο Ελευθέριος Σκιαδάς, Αντιδήμαρχος Αθηναίων και Πρόεδρος του ιστορικού Συλλόγου Αθηναίων (ο οποίος ιδρύθηκε το 1895 από απογόνους Αθηναίων αγωνιστών), παρουσίασε συνοπτικά τα εντυπωσιακά οργανωτικά και πολιτιστικά επιτεύγματα της Ελεύθερης Αθήνας 1822-1826, ως προαγγελία της επακόλουθης συγκρότηση ενός σύγχρονου νεωτερικού κράτους Δικαίου, με καθορισμό της Αθήνας ως πρωτεύουσας και ίδρυση του Δήμου Αθηναίων. Αναφέρθηκε ακόμα στον κρίσιμο ρόλο που διαδραμάτισε το Κάστρο των Αθηνών, η Ακρόπολη κατά την Εθνεγερσία του Εικοσιένα: ως σύμβολο πολιτισμού ευαισθητοποίησε τις φιλελεύθερες ψυχές του πολιτισμένου κόσμου, εκπροσωπώντας τη Σοφία και το Κάλλος στέλνοντας το μήνυμα του Αγώνα για Ανεξαρτησία και Ελευθερία. Την 10η Ιουνίου 1822 πραγματοποιήθηκε η πρώτη απελευθέρωση της Ακρόπολης: «Χάθηκαν περίπου 1340 ψυχές Τούρκων, ενώ εκ μέρους των Ελλήνων θυσιάστηκαν περισσότεροι από 300 άνδρες. Κατά περίεργη σύμπτωση, από αυτές που χαράσσει πολλές φορές η μοίρα, Ιούνιο μήνα του 1456 παραδόθηκε η Ακρόπολη στους Τούρκους και Ιούνιο μήνα απελευθερώθηκε από τους Έλληνες», ανέφερε ο κ. Σκιαδάς ο οποίος εξήγγειλε επίσης τη δημιουργία εκ μέρους του Συλλόγου των Αθηναίων του «Αθηναϊκού Μουσείου» το οποίο θα ταξιδεύει τον επισκέπτη από τα χρόνια του Αλή Χασεκή έως τα τέλη του περασμένου αιώνα.
Ο Μανόλης Κορρές, Ομότιμος Καθηγητής αρχιτεκτονικής ΕΜΠ και Ακαδημαϊκός, περιέγραψε την χωρική κατάσταση της Αθήνας μέχρι την ίδρυσή της ως πρωτεύουσας και τη ριζική αναμόρφωσή της.
Η Ημερίδα έκλεισε με τη μουσικό Σύλβια Κουτρούλη, η οποία παρουσίασε και τραγούδησε αποσπάσματα από τα Απομνημονεύματα του Στρατηγού Μακρυγιάννη με συνοδεία του ήχου του περίφημου Ταμπουρά του.
Την εκδήλωση συντόνισε ο Γιάννης Μιχαήλ, Χωροτάκτης-Πολεοδόμος και Αντιπρόεδρος της ΕΛΛΕΤ, γνωστός για την ανεκτίμητη προσφορά του στην χώρα μας ως υπεύθυνος για θέματα χωροταξίας στον Συνήγορο του πολίτη, για την σημαντική συνεισφορά του στη περίφημη μελέτη Ζήβα για την Πλάκα.