Η πρότυπη αποκατάσταση του ιστορικού γεφυριού της Πλάκας βραβεύθηκε το Σάββατο, 2 Οκτωβρίου 2021, στα Τζουμέρκα.
Σε μια ιδιαίτερη τελετή στον χώρο του αποκατεστημένου γεφυριού, η Γενική Γραμματέας της Europa Nostra, Sneška Quaedvlieg-Mihailović, η Πρόεδρος της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) Λυδία Καρρά, και η εκπρόσωπος της ΕΛΛΕΤ στην Europa Nostra Αλεξάνδρα Προκοπίου, παρέδωσαν την τιμητική πλακέτα στην Υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη.
Κοινή παραδοχή στις ομιλίες όλων των συντελεστών του έργου η συνεργασία και η συλλογική προσπάθεια σε βάθος χρόνου που οδήγησαν στο εντυπωσιακό αποτέλεσμα.
Χαιρετισμούς απηύθυναν οι: Λίνα Μενδώνη, Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Αλέξανδρος Καχριμάνης, Περιφερειάρχης Ηπείρου, Ανδρέας Μπουντουβής, Πρύτανης του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Χρίστος Παπαβρανούσης, τ. Πρόεδρος Τ.Ε.Ε., τμήμα Ηπείρου και Γιάννης Σεντελές, Δήμαρχος Β. Τζουμέρκων.
Παρουσιάσεις πραγματοποίησαν: εκ μέρους του Ε.Μ.Π. ο καθηγητής Δημήτρης Καλιαμπάκος και η ομότιμη καθηγήτρια Ελένη Μαΐστρου, εκ μέρους της ομάδας μελέτης εφαρμογής του έργου οι πολιτικοί μηχανικοί Παναγιώτης Πλαΐνης και Χρήστος Γιαννέλος και εκ μέρους της αναδόχου κατασκευαστικής εταιρείας ο αρχιτέκτων μηχανικός Χρήστος Ηλιόπουλος – αναδεικνύοντας την πολυπλοκότητα του έργου και την επιτυχία του εγχειρήματος.
«Πρόκειται για αναγέννηση του γεφυριού της Πλάκας…» σημείωσε στην ομιλία της η Γενική Γραμματέας της Europa Nostra, Sneška Quaedvlieg-Mihailović «… που λειτουργεί ως μεταφορά για την αναγέννηση της ευρωπαϊκής ταυτότητας με επίκεντρο την πολιτιστική μας κληρονομιά. Ένα γεφύρι που ενώνει όχι μόνο τις δύο όχθες του ποταμιού, αλλά και το παρελθόν με το μέλλον, την Πολιτεία με την ακαδημαϊκή κοινότητα, τις παραδοσιακές τεχνικές και δεξιότητες των μαστόρων και την τοπική κοινωνία».
Η ΕΛΛΕΤ, εκπρόσωπος της Europa Nostra στην Ελλάδα, που εντοπίζει και προωθεί τα ιδιαίτερα σημαντικά έργα στον χώρο της πολιτιστικής κληρονομιάς, εξέφρασε τη χαρά και την συγκίνησή της για την διάσωση αυτού του μοναδικού μνημείου και την αναγνώριση αυτής της υποδειγματικής δουλειάς: την πρώτη ανακατασκευή λίθινης γέφυρας στην Ελλάδα και ένα από τα λίγα παρόμοια έργα παγκοσμίως. «Μας ενώνει όλους η λαχταρά να διασωθεί η πολύτιμη πολιτισμική κληρονομιά και η φύση αυτής της πανέμορφης χώρας για τις επόμενες γενιές. Αυτή θα είναι ο πραγματικός πλούτος των παιδιών μας, θα τα στηρίζει σε δύσκολες ώρες, θα δίνει νόημα στην ζωή τους», τόνισε η Λυδία Καρρά, Πρόεδρος της ΕΛΛΕΤ.
«Θα ήθελα επίσης να αναφέρω ότι, πέραν της εξαιρετικά σημαντικής βράβευσης που γιορτάζουμε σήμερα, το Γεφύρι της Πλάκας ήρθε τρίτο σε ψήφους για τη διάκριση του Public Choice Award, το οποίο αναδεικνύει τη μεγάλη απήχηση που είχε αυτό το συλλογικό έργο σε πολίτες όλης της Ευρώπης και όχι μόνο», συμπλήρωσε η Αλεξάνδρα Προκοπίου, εκπρόσωπος της ΕΛΛΕΤ στην Europa Nostra. .
Ίσως η πιο συγκινητική στιγμή της εκδήλωσης ήταν η αναγνώριση της δουλειάς των ντόπιων μαστόρων στο πρόσωπο του πρωτομάστορα Θανάση Πόροβου που χειροκροτήθηκε θερμά.
* Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε με περιορισμένο αριθμό προσκεκλημένων λόγω της πανδημίας Covid 19 και τηρήθηκαν τα προβλεπόμενα υγειονομικά μέτρα.
Λίγα λόγια για το έργο
Γεφύρι Πλάκας, Ήπειρος, ΕΛΛΑΔΑ
Το γεφύρι της Πλάκας είναι ένα μονότοξο πέτρινο γεφύρι, το μεγαλύτερο και πιο εντυπωσιακό του είδους του στην Ήπειρο. Την 1η Φεβρουαρίου 2015, κατά τη διάρκεια μίας ισχυρής καταιγίδας η οποία προκάλεσε την υπερχείλιση του ποταμού, κατέρρευσε ένα σημαντικό μέρος της κύριας καμάρας και του ανατολικού βάθρου της γέφυρας. Το έργο αποκατέστησε το γεφύρι στην παλιά του μορφή και ανέδειξε την υλική και άυλη του αξία εντός του ιδιαίτερου φυσικού τοπίου στο οποίο βρίσκεται. Το έργο ολοκληρώθηκε χάρη στην επιτυχημένη συνεργασία του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, του Υπουργείου Υποδομών, του Υπουργείου Οικονομικών, της Περιφέρειας Ηπείρου, του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος και χρηματοδοτήθηκε από το Υπουργείο Οικονομικών και Ανάπτυξης. Η Περιφέρεια Ηπείρου και ένας ιδιωτικός χορηγός συνέβαλαν επίσης οικονομικά στο έργο.
Το γεφύρι της Πλάκας χτίστηκε το 1866 στον ποταμό Άραχθο, με τόξο που εκτείνεται πλέον των 40 μ. σε μήκος και 20 μ. σε ύψος. Κατασκευάστηκε για να ενισχύσει την επικοινωνία και το εμπόριο στις γύρω κοινότητες και, μέχρι το 1913, βρισκόταν στη συνοριακή γραμμή μεταξύ Ελλάδας και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, χρησιμεύοντας ως μία από τις δύο εισόδους στην ηπειρωτική χώρα. Έχει κηρυχθεί προστατευόμενο ιστορικό μνημείο και η ιστορική του σημασία για την Ελλάδα είναι σημαντική. Αν και κατά καιρούς πραγματοποιήθηκαν περιορισμένες επισκευαστικές εργασίες, καμία δεν αντιμετώπισε τη σοβαρή υποβρύχια διάβρωση των θεμελίων της γέφυρας.
Με ισχυρή δημόσια στήριξη, οι εργασίες ανάκτησης τμημάτων του γεφυριού της Πλάκας ξεκίνησαν σχεδόν αμέσως μετά την κατάρρευση του τον Φεβρουάριο του 2015. Πραγματοποιήθηκε εκτεταμένη διεπιστημονική έρευνα και τεκμηρίωση για τα αίτια της κατάρρευσης και για το σχεδιασμό ενός ολοκληρωμένου προγράμματος αποκατάστασης της γέφυρας. Στόχος του προγράμματος ήταν η στερέωση των εναπομεινάντων τμημάτων της, η αντιμετώπιση των δομικών ζητημάτων που προέκυπταν από την ροή του ποταμού και η αναστήλωση της γέφυρας χρησιμοποιώντας, όπου ήταν εφικτό, υλικό που είχε καταπέσει και επιλέγοντας προσεκτικά κατάλληλα νέα υλικά, όταν ήταν αναγκαίο. «Η έρευνα και η τεκμηρίωση αποτέλεσαν μια σταθερή βάση για αυτό το έργο που είχε ως στόχο να προσδιορίσει και να αναπαράγει τις παραδοσιακές τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν στην κατασκευή της γέφυρας», σημείωσε η κριτική επιτροπή της Europa Nostra.
Το έργο είναι σημαντικό καθώς αποτελεί την πρώτη ανακατασκευή λίθινης γέφυρας στην Ελλάδα και ένα από τα λίγα παρόμοια έργα παγκοσμίως. Το ευρύ φάσμα εμπειρίας και γνώσης που ανακτήθηκε από αυτό το μοναδικό έργο εμπλουτίζει την επιστημονική κοινότητα, με τα αποτελέσματα να διαχέονται στη διεθνή κοινότητα μέσω δημοσιεύσεων και παρουσιάσεων σε συνέδρια. Φυσικά, παραδοσιακά υλικά χρησιμοποιήθηκαν κατά την αποκατάσταση του μνημείου, ενώ ανακτήθηκαν και αξιοποιήθηκαν παραδοσιακές μέθοδοι κατασκευής. Το αποκατεστημένο μνημείο εντάχθηκε ξανά τόσο στο εξαιρετικό φυσικό τοπίο του, όσο και στην κοινωνική και πολιτιστική ζωή της τοπικής κοινότητας.
«Αυτό το έργο αποτελεί παράδειγμα του πώς μια χρηστική κατασκευή γίνεται αντιληπτή και ως όμορφη. Η ολοκληρωμένη αποκατάσταση του γεφυριού της Πλάκας συμβάλλει στην ανάδειξη του τοπίου και του περιβάλλοντος», δήλωσε η κριτική επιτροπή.