Στον οικισμό Χορτιάτη, ανατολικά της Θεσσαλονίκης, βρίσκεται ο ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής σημασίας, με εκπληκτικές βυζαντινές τοιχογραφίες.
Ο ναΐσκος βρίσκεται σε μια περιοχή όπου διατηρούνται λείψανα Παλαιοχριστιανικού ναού, τμήματα Βυζαντινού υδραγωγείου, καθώς και κατάλοιπα της μεγάλης Βυζαντινής μονής του Χορταΐτου. Το μνημείο κτίστηκε τον 12ο αι. και από πλευράς τυπολογικής είναι μοναδικό στον Μακεδονικό χώρο. Ανήκει στους λεγόμενους νησιωτικούς οκταγωνικούς ναούς, ακολουθώντας τον τύπο του καθολικού της Νέας Μονής Χίου, και διασώζει στο εσωτερικό του αξιόλογο τοιχογραφικό διάκοσμο.
Η ΕΛΛΕΤ απο τα πρώτα χρόνια της ίδρυσής της αναγνωρίζοντας την μοναδική αξία των τοιχογραφιών ανέλαβε, το 1975, στερεωτικές εργασίες, οι οποίες περιελάμβαναν τη στερέωση και στεγάνωση του οικοδομήματος, καθώς και μερική αποκάλυψη και συντήρηση των τοιχογραφιών του.
Η μελέτη αποκατάστασης εκπονήθηκε από τον αείμνηστο καθηγητή Χ. Μπούρα, ενώ οι εργασίες πραγματοποιήθηκαν υπό την εποπτεία της Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης και την επίβλεψη του αρχιτέκτονα Π. Θεοχαρίδη.
H μελέτη και το έργο αποκατάστασης χρηματοδοτήθηκαν από το National Trust for Greece, αδελφή οργάνωση της Ελληνικής Εταιρείας στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Εξαιρετικά ευχάριστο είναι ότι ο ναός εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Κεντρική Μακεδονία 2014-2020» και θα λάβει ευρωπαϊκή χρηματοδότηση ύψους 500.000€. Στο έργο, εκτός από την αποκατάσταση του ναού, έχει συμπεριληφθεί και ο περιβάλλοντας χώρος που ενοποιεί το μνημείο με τον γειτονικό ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου.
